UK: The Collected Works of A. J. Fikry / US: The Storied
Life of A.J. Fikry / NL: Het illustere leven van A.J. Fikry, boekhandelaar (Atlas
Contact augustus 2014)
“No Man Is an Island;
Every Book Is a World”
Boeken over boeken, ik ben er dol op! Ik heb belachelijk
weinig weerstand in een boekwinkel en dat is bijzonder lastig als boekverkoper
zijnde. Godzijdank zijn er klanten en klusjes die me ervan weerhouden continu zelf
rond te struinen en de planken af te speuren. Maar als de cover (zie links) je
dan week na week aankijkt vanuit een zichtplankje op ooghoogte (want tja,
zichtplankje), dan ga je nog wel eens voor de bijl.
Fikry kocht ik in de Engelstalige hardcover, van de
UK-uitgever. De US-cover is minder mooi, vind ik. Wel een mooi plaatje dat het
verhaal goed weergeeft, maar de wondere wereld van de verhalen in boeken en
boekwinkels wordt toch beter weergegeven op de UK-cover, vind ik. Beide
Engelstalige titels vind ik leuk, de Nederlandse titel en cover vind ik een
stuk minder aansprekend. Jammer dan, wel heel fijn dat het boek gaat uitkomen
in Nederland in augustus. Ik heb een beetje een ouderwetse smaak in boekcovers
en titels, dus ik hoop dat het toch een knallende hit wordt. Ik ga het non-stop
aanraden aan elke klant die over de drempel stapt.
A.J. Fikry. Hoofdpersoon in dit boek, boekverkoper,
boekwinkeleigenaar (boekhandelaar vind ik dan weer geen lekker woord), grumpy
old man. Dat is hij allemaal. Reden heeft hij er wel toe. Hij is weduwnaar en
druk bezig zich het ongewisse in te drinken. Na weer zo’n eenzame zuippartij
wordt hij met een duf hoofd wakker en merkt hij dat zijn eerste druk van Edgar
Allan Poe’s Tamerlane mist. Een buitengewoon zeldzame en waardevolle uitgave,
die beroerd is om te lezen, maar voor Fikry zijn vervroegde pensioen betekende.
De arme kerel zal nu alsnog tot hoge leeftijd moeten blijven werken, dus hij
gaat maar weer door met leesexemplaren lezen en vertegenwoordigers uitnodigen
voor aanbiedingsgesprekken.
Eén zo’n vertegenwoordiger is Amelia, van Knightley Press.
Alweer zo’n teleurstelling in Fikry’s leven, want hij was best gesteld op
Amelia’s voorganger, Harvey Rhodes. Amelia moet dan ook beginnen met het
brengen van het nare nieuws dat Harvey dood is. Fikry is niet zo goed met
veranderende omstandigheden en in zijn al dagelijkse chagrijn, landt de komst
van Amelia niet zo goed. Dan begint ze ook nog vervelende boeken aan te raden
die hem niet bevallen. Een rocky start …
Omdat er niets meer valt te stelen na de verdwijning van
Fikry’s kostbare Tamerlane, sluit hij nooit af als hij gaat hardlopen. Waar
moet je in hardloopkleren in hemelsnaam een sleutelbos laten en wees eerlijk,
wat valt er nog te jatten? Waar Fikry niet over nagedacht heeft, is dat er dan
misschien wel niets gejat kan worden, er kan wel iets achtergelaten worden.
Fikry vindt een twee jaar oude peuter, Maya. Mams heeft er een afscheidsbriefje
bij gedaan om duidelijk te maken dat ze wil dat Maya opgroeit tussen de boeken.
De volgende dag spoelt een lichaam aan op de kust. Maya’s moeder.
Dit is een omslagpunt in Fikry’s leven. Hij besluit Maya op
te vangen, zodat ze niet naar een tehuis of ander pleeggezin hoeft. Nu moet hij
de drank wel laten staan en zijn zwarte buien laten overwaaien, want hij moet
voor iemand zorgen.
A.J. Fikry is geen lieflijk personage. Wat een grijze muis,
een flauwe kerel en moeizame man. Maar je maakt het moment van ontdooien en
opbloeien mee als hij Maya ontmoet en bij zich houdt. Hij leert haar de wereld
van het boek en zij omarmt die als een warme jas. Vervelende Amelia, altijd in
zijn gedachten, blijft ook maar langskomen. En dan begint hij bijna
dagelijks bezoek te krijgen van politiechef Lambiase, die vindt dat hij een
oogje in het zeil moet houden, maar stiekem steeds meer begint te genieten van
de boeken die hij wel moet lezen om een excuus te hebben om langs te blijven
komen. Lambiase is de ultieme niet-lezer, voor wie een wereld aan verhalen
opengaat. Hij leest in eerste instantie het liefst detectives, maar
uiteindelijk verslindt hij allerlei genres en heeft hij zijn eigen agenten-leesgroep.
Dat is wat we allemaal willen. Of wacht, misschien even voor
mezelf spreken. Ik ben boekliefhebber en boekverkoper en vind het maar wat gek
als mensen zeggen dat ze niet lezen. Gewoon niet. Helemaal niet. Ok, misschien
de krant. Maar dan niet de boekenbijlage. Want ze lezen geen boeken. Gewoon
geen. Niet eens slechts drie per jaar, maar gewoon geen. Niks, nada, noppes,
niet. Nooit niet. Freaks me the hell out.
Zo’n niet-lezer de wereld van de boeken intrekken, waarna de
wereld een lezer rijker wordt, dat is geweldig en zooooo goed en fijn en mooi!
Lambiase is een nevenpersonage waar we als boekliefhebbers allemaal van houden.
Ook al is hij een beetje onnozel. In het begin. Na al die boeken is hij een
intelligente wereldburger, want dat doen boeken met je (einde reclamespotje).
Dit boek druipt van de boekenliefde. Maar daarnaast is het
een prachtig levensverhaal van een verloren man, uitgeput van verdriet, die
weer hoop mag hebben en liefde in zijn leven krijgt. De kracht van de onbevangenheid
van een klein kind, dat reageert op de liefdevolle omgeving waar ze in terecht
komt, en daardoor automatisch zoveel liefde terug geeft, dat is onderdeel van
de ruggengraat van dit boek, evenals van Fikry’s (tweede) leven.
Er zit nog een duister element in het boek, een mysterie dat
een niet-bepalend nevenplot beschrijft, dat uiteindelijk alles bepaalt en waarin harteloosheid, naast al die
opbloeiende liefde in het boek, een bittere rol krijgt. En dan is er nog het einde,
waarover ik natuurlijk niets ga zeggen, behalve dat ik om een uur ’s nachts rechtop
in bed zat te huilen, om een man die ik niet ken, een man die niet bestaat, een
man die van boeken houdt, boekhandelaar A.J. Fikry.
The Collected Works van A.J. Fikry is niet een heel literair gebeuren, waar Nobelprijzen voor gemaakt zijn, maar het is een prachtig verhaal, heel mooi en subtiel geschreven. Personages worden zo tot leven gebracht dat het maar wat raar is om die mensen niet op straat tegen te komen.
