‘Op zee’, de debuutroman van Volkskrantverslaggever Toine
Heijmans is ontzettend goed ontvangen. De Franse vertaling van het boek heeft
een prestigieuze Franse literaire prijs gewonnen en de verfilming is in 2013
gepresenteerd, waardoor het boek in de boekhandels weer even vol in de aandacht
staat. Half januari volgt Heijmans volgende roman: ‘Pristina’.
Pristina heeft twee hoofdpersonages en een heleboel platte karaktertjes
ernaast. Deze twee hoofdpersonages zijn Albert Drilling en Cira Dosta, oftewel
Irin Past. Twee mensen die tegenover elkaar staan, met tegenovergestelde doelen
en wensen. In een beleefde, maar ontsporende dans komen ze dichter bij elkaar.
Albert is een regeringsambtenaar wiens taak het is om
illegalen op te sporen en te overtuigen Nederland te verlaten, zonder een boel
lawaai te maken. De illegalen die Albert op zijn bordje krijgt geschoven zijn
mensen die in potentie een rel kunnen vormen, media-aandacht kunnen opwekken en
een kwalijke zaak voor de minister kunnen vormen. Cira Dosta is zo’n
vreemdelinge. Ze woont op een klein eiland in de Noordzee, waar een aantal
jaren geleden driehonderd vreemdelingen zijn opgevangen, in afwachting van hun
uitzetting. Cira is met behulp van drie eilandmannen achtergebleven en heeft
zich naadloos in de eilandbevolking gevoegd. Niemand had gedacht dat er ooit
nog een haan zou kraaien naar die ene vreemdelinge die niet netjes het land uit
is gezet. Maar dan is daar Albert.
Albert is een keurige ambtenaar, trots op zijn beroep,
overtuigd van zijn aanpak en tevreden met zijn nette scores. Hij bereidt al
zijn stappen minutieus voor en er zal hem nooit iets onverwachts overkomen.
Maar dan is daar Cira.
Albert en Cira zijn er allebei de mensen niet naar om de
ander onbeleefde woorden naar het hoofd te slingeren. Ze komen echter van ver
in hun begrip voor elkaar. Alberts kraakheldere doel om de regels uit te voeren
zoals ze zijn, laat weinig ruimte voor menselijkheid, alhoewel hij zelf denkt
dat hij het beste doet voor iedereen. Cira begrijpt die regels best, maar is
inmiddels meer een eilander dan ze ooit iets anders is geweest. In een traag schaakspel van zetten, met horten en stoten,
lijkt Albert toch zijn doel te bereiken. Toch?
Albert is niet een heel prettig individu. Zijn starheid en
ambtelijke manier van doen komt wat onmenselijk over. Als lezer ligt je
sympathie daardoor al snel bij Cira, die zich voegt naar Albert en hem zijn
ding laat doen. Heijmans zet je af en toe op het verkeerde been, net als Cira
dat met Albert doet. Alberts perfecte manier van doen begint wat scheurtjes te
vertonen. Met een verbaasde blik lijkt hij af en toe rond te kijken waarom zijn
zo goed uitgedachte methode niet 100% werkt in dit geval. Dat zorgt er dan weer
voor dat hij ook sympathie opwekt en je die rare man zelfs een beetje in je hart sluit.
‘Pristina’ is een knap staaltje psychologie. Wat is het
juiste? Wat is goed? Wie heeft gelijk? Regels en mensen, wat gaat voor? Het
verhaal dut af en toe een beetje in, verliest wat van de (al trage) snelheid en
heeft dan wat moeite met het vasthouden van de aandacht. Maar die traagheid is wel heel erg passend voor het verhaal en met name het
geweldig sfeervol weergegeven eilandleven maakt dat ruimschoots goed. Een op en top Nederlands
boek met bestaande Nederlandse issues.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten